પોસ્ટ – ટ્રુથ ( Post –Truth) એટલે વાસ્તવીક સત્યની શહીદી–
સને ૨૦૧૬ની સાલમાં વીશ્વફલક પર રાજકારણમાં એક શબ્દ રમતો થયો છે. ' પોસ્ટ –ટ્રુથ' આ શબ્દનું મહત્વ સમજીને ઓક્ષફ્રર્ડ ડીક્શનેરી તેને લાંબી ચર્ચા, ડીબેટ અને સંશોધન પછી પોતાના નવા શબ્દકોષમાં તેને ઉમેરી લીધો છે.
After much discussion, debate, and research, the Oxford Dictionaries Word of the Year 2016 is post-truth – an adjective defined as 'relating to or denoting circumstances in which objective facts are less influential in shaping public opinion than appeals to emotion and personal belief'.
આ ડીક્ષેનરીના મત પ્રમાણે સંજોગો આધીન પ્રજામતને કેળવવા માટે વાસ્તવીક સત્યોનો આધાર લેવાને બદલે લોકોની લાગણીઓને ઉશ્કેરવી અને પ્રજાની અંગત માન્યતાઓનો આધારે પ્રજામતનો ઉપયોગ રાજકીય સત્તા પ્રાપ્ત કરવા કરવો. તેનું આત્યંતીક ઉદાહરણ બ્રીટનના દૈનીક ' ધી ઇકોનોમીસ્ટે' જણાવ્યું હતું કે "ઓબામાએ આઇ એસએસ આઇની સ્થાપના કરી હતી; અને જયોર્જ બુશનો જેના સમયમાં ન્યુયોર્કમા વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટરની દ્વંશ થયો હતો તેમાં પ્રમુખ બુશનો હાથ હતો.The Economist
Obama founded ISIS. George Bush was behind 9/11. Welcome to post-truth politics http://econ.st/2eCASwE
પોસ્ટ –ટ્રુથ એટલે ખરેખર જે સત્ય ન હોય તેને સત્ય જ છે તેવો આભાસ આધુનીક મીડીયા વી સાધનોનો ઉપયોગ કરીને કરવો. તે એક વ્યક્તીગત ઘટના બનવાને બદલે જાણે સમાજનું હીત તેમાં જ છે તેવી રીતે તેનું વ્યવસ્થીત બજારીકરણ કરી દેવું( માર્કેટીંગ). આ પોસ્ટ–ટ્રુથ પોલીટીક્સ યુગમાં તમને અનુકુળ હોય તે આંકડાઓ સંશોધનો કે તારણો ભેગા કરીને ( to cherry-pick) તમારી ઇચ્છા મુજબનનું તારણ "સત્ય' પોસ્ટ–ટ્રુથ" મેળવી કોઇપણ પ્રકારના પ્રજામતને તમે તૈયાર કરેલા રાજકીય સત્તા મેળવવાના બીબામાં ઢાળી શકશો.
આ વીશેષણનો ઉપયોગ બ્રીટનમાં યુરોપીયન કોમન માર્કેટીંગમાંથી નીકળી જવા માટે તૈયાર કરેલ પ્રજામતને ઓળખવા માટે તથા અમેરીકાના ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના ચુંટણીના પરીણામોને સમજાવવા ઉપયોગ થઇ રહ્યો છે. પોસ્ટ– ટ્રુથ વીશેષણનો અર્થ હવે રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સભાનતાને ઉજાગર કરવા મોટાપાયે વપરાઇ રહ્યો છે.
અંગ્રેજીમાં " The Post-truth Era by Ralph Keyes" નામની ચોપડી સને ૨૦૦૪ માં અમેરીકામાં પ્રકાશીત કરવામાં આવી હતી. હવે આ વીશેષણના લક્ષણો ખાસ કોઇ ઘટનાને સમજાવવાથી માંડીને આપણા યુગના સામાન્ય કે જાહેર લક્ષણો સમજાવથી થઇ ગઇ છે.
