અમારા દેશમાં સજાતીય લગ્નને કાયદાકીય સમર્થન આપ્યા પછીનો સમાજ -
બ્રિટનમાં સને 2013માં તેની સંસદના બંને ગૃહોએ સજાતીય લગ્નને કાયદાકીય માન્યતા આપી દીધી હતી. જે દિવસે સજાતીય લગ્નને કાયદાકીય માન્યતા આપ્યા પછીના 48 કલાકમાં 95 સજાતીય લગ્ન રજિસ્ર્ટર્ડ થયા હતા.આજે તે આંકડો 2,00000(બે લાખ)ઉપર પહોંચ્યો છે.(A decade after the Marriage (Same Sex Couples) Act became law, more than 200,000 people in England and Wales now live in legally formalized same-sex relationships.)
હવે સદર સમાજે લગ્ન એટલે બાઈબલના કહેવા પ્રમાણે સ્ત્રી -પુરુષ વચ્ચે લગ્નની જે માનસિકતા સદીઓથી પચાવી લીધેલી તેમાંથી નવી માનસિકતા એટલે કે સજાતીય લગ્ન(Same sex marriage)વિકસાવતા પહેલાં લંડનની થેમ્સ નદીમાં કેટલા પાણી વહી ગયા તે સમજીએ.
આજથી દશ વર્ષ પહેલાં સજાતીય લગ્ન કરેલા યુગલોના કેટલાક વ્યક્તિગત અનુભવો.
(1) સોનાચાંદી સ્ટોરનો અનુભવ - સજાતીય કપલના એક પાત્રનો અનુભવ- મને મારી ફિયાન્સી માટે પ્રપોઝલ રિંગ ખરીદવી છે! દુકાનનો મલિક ટીકી ટીકીને (સ્ટેરીંગ) પેલી સ્ત્રી સામે જોઈ રહે છે! Where is your lover? It's me! But u r a young lady!
(2) ફુલવાળાની દુકાને- મારે રિંગ પ્રપોઝલ સેરિમની માટે બુકે જોઇએ ? દુકાન માલિક પોતાના કર્મચારીને પોતાની ઉંમરને કારણે ગ્રાહકને જોવામાં ભૂલ તો નથી ને પુછે કે " આ લેડી કેમ બુકે માંગે છે?" મેં તે બધાને સંભળાવી દીધુ કે હવે તમારે આવું પણ સાંભળવું પડશે.
"My fiancée is a woman."
(3) સજાતીય કપલ મા-બાપ બને પછી-પોતાના બાળકને જન્મ આપનાર માતા કોઈ કારણસર બીઝી હશે તેથી પેલા કે પેલી પાર્ટનરને સ્કુલે બાળકને લેવા મોકલે છે. બાળક પોતાના પાલક ડેડી જૈવિક પિતાને જોઈને તેને વળગી પડે છે. ઘરે તો તે પણ મમ્મી જેટલો જ પ્રેમ કે હૂંફ આપતો જ હોય છે ને? શાળાના આચાર્ય તો જાણે કોઈ બાઈ બાળકને કિડનેપ કરવા આવી છે તેમ સમજીને 991ફોન કરી પોલીસને બોલાવે છે!.
કોઈપણ સમાજમાં સજાતીય લગ્ન આધારિત સંસ્કૃતિ -સામાજિક વ્યવહારોની "Blue Print " વિકસી ન હોય તો બીજું શું થાય! આવા લગ્નોને કાયદેસરતા મળી ગઈ એટલે આત્મસંતોષ નો ઓડકાર લેવાય નહીં. આજે પણ વિશ્વના તમામ દેશોમાં સર્વવ્યાપક લગ્ન પ્રથા તો સ્ત્રી-પુરુષ વચ્ચેની જ છે.
અમારા દેશમાં અમે લગ્નને એક જવાબદારીપૂર્વકનું ગંભીર જોડાણ ગણીએ છીએ. પરંતુ તે કાયમી કે આખરી જોડાણ છે તે અમને માન્ય નથી.(Not a lot that we expect to be or do forever.In the UK, we change jobs on average every five years.) મારા આ લગ્ન પહેલાં હું 13 ઘરમાં રહી ચુક્યો છું . અમારે ત્યાં સામાન્ય રીતે આખી જિંદગીમાં ઘણા બધા જાતીય સંબંધો સ્ત્રી-પુરુષોને હોય છે.પણ અમારે મન લગ્ન એક સતત પરિવર્તન પામતા જીવનની નૌકામાં એક લંગર (anchor)છે. જે અમને સ્થિરતા બક્ષે છે.(Marriage has long been designed to provide security to its participants.)
મારો પતિ સતત મારી કારકીર્દીના સશક્તિકરણ માટે સતત પ્રેરણાનો સ્ત્રોત છે.અમે બંને પેલા સમાજના સ્ત્રી-પુરુષો કરતાં લેશમાત્ર ઓછો સમય અમારા બાળકોની સંભાળમાં આપતા નથી.શા માટે વરરાજા અને પતિઓએ ફકત પરંપરાગત કે રૂઢિચુસ્ત પુરુષ સમાજે પૂર્વનિર્ણિત નક્કી કરેલ કામો જ કરવા જોઈએ? (Why should grooms and husbands be forced into roles defined and predestined for them? It is time to let go of the baggage and the narrow expectations that can come with the designation "bride" or "groom", "wife" or "husband".)
લગ્નપ્રથાનો માનવ સંસ્કૃતિના વિકાસ સાથે નિરક્ષણ કરતાં સહેલાઈથી તારણ નીકળશે કે "આપણે જે લગ્નપ્રથા પસંદ કરી હોય તે જ સ્વીકૃત બને છે."
જો વિજાતીય લગ્ન પ્રથા ને ' વાજતે ગાજતે' જાહેર પ્રજા સમક્ષ સ્વીકૃતિ મળતી હોય તો અમારા લગ્નને 'વાજતેગાજતે' જાહેર સ્વીકૃતિ કેમ નહીં? હવે સજાતીય લગ્નને કાયદેસરની સ્વીકૃતિ મળ્યા પછી કેમ નહીં? અમને જોવાનો તમારા ચશ્મા અને દૃષ્ટિ ક્યારે બદલશો? બહુ રાહ જોવડાવી!
બીજો એક ગંભીર મુદ્દો છે. વિશ્વભરમાં અમે ગોરી હકુમતે જેટલા દેશોમાં રાજ્ય કર્યું તે બધા દેશોમાં અમે અમારો ઈસાઈ ધર્મ પણ લઈ ગયા હતા. ત્યાં પણ બાઈબલના ઉપદેશ પ્રમાણે સજાતીય લગ્નને અધાર્મિક, અનૈતિક અને કાયદા વિરુદ્ધ પ્રથા તરીકે સ્વીકારી હતી. આજે તેમાંથી ભારત જેવા 75 દેશોમાં હજુ સજાતીય લગ્ન પ્રથાને કાયદાનું રક્ષણ મળેલ નથી. અમારા દેશે(યુકે)તે અમાનવીય રસોળી અમારા સમાજના શરીર પરથી " વાઢ -કાપ" (Dissection)કરીને નામશેષ સાલ 2013 કરી દીધી છે. આઝાદ થયેલા દેશો પોતાના દેશોમાં શહેરોના "ગુલામી સમયના" નામો બદલીને એકબીજાના ખભા થાબડે છે. સજાતિય લગ્નપ્રથા વિરુદ્ધની માનસિકતા ભલે ગુલામીનો વારસો હોય પણ અમારી હિંદુ ધર્મપ્રથાનો પણ વારસો છે ને તે રખે ભુલતાં! પછી તેને કાયદાનું સ્વરૂપ કેવી રીતે અપાય?
બ્રિટનના નાગરિક તરીકે ભલે અમે સજાતીય યુગલો એવી માનસિકતા સાથે મોટા થયા કે લગ્ન એટલે સ્ત્રી-પુરુષ સાથે જ લગ્ન. પણ મને કહેવા દો કે મારા બાળકોને ખબર છે કે તે ફક્ત લગ્નનો ખ્યાલ નથી. I grew up believing that marriage was something between a man and a woman. My children grow up knowing better.
સૌ અને ભાવાનુવાદ-This article is from New Humanist's winter 2023 issue.
