તુ ભી ઇન્સાન હોતા, મેં ભી ઇન્સાન હોતા!
ના દિવાલી હોતી, ઔર ના ફટાખેં બજતે,
ના ઇદકી અલામત, ના બકરે શહીદ હોતે,
તુ ભી ઇન્સાન હોતા, મેં ભી ઇન્સાન હોતા.
..... કાશ કોઈ ધર્મ ના હોતા ..
.... કાશ કોઇ મજહબ ના હોતા…
નાઅર્ધ્ય દેતે, ના સ્નાન હોતા,
ના મુર્દે બહાએ જાતે, ના વિસર્જન હોતા..
જબભી પ્યાસ લગતી, નદીઓ કા પાની,
પૈડો કી છાંવ હોતી, નદીઓકા ગર્જન હોતા ,
ના ભગવાનોકી લીલા હોતી, ના અવતારોંકા નાટક હોતા,
ના દેશોં કી સીમા હોતી, ના દિલોંકા ફાટક હોતા,
ના કોઇ જુઠા કાજી હોતા, ના લફંગા સાધુ હોતા,
ઇન્સાનિયત કે દરબાર મેં સબકા ભલા હોતા,
કોઇ મસ્જીદ ના હોતી, કોઇ મંદિર ન હોતા,
કોઇ દલિત ન હોતા, કોઇ કાફીર ન હોતા.
કોઈ બેબસ ના હોતા, કોઈ બેઘર ના હોતા,
કિસી કે દર્દ સે કોઇ બેખબર ન હોતા.
ના હી ગીતા હોતી, ઔર ના કુરાન હોતી,
ના હી અલ્લાહ હોતા, ના ભગવાન હોતા,
તુજકો જો જખ્મ હોતા , મેરા દિલ તડપતા .
ના મેં હિદું હોતા , ના તૂ ભી મુસલમાન હોતા,
તુ ભી ઇન્સાન હોતા , મેં ભી ઇન્સાન હોતા...
કવિ–હરિવંશરાય બચ્ચન.
સૌ સદ્ભાવના ફોરમ– અંક જુલાઇ–ઓગસ્ટ 2019.
