About Indian Caste System(1).

જો કે બલરાજ પુરીએ પુસ્તકની વિસ્તૃત ચર્ચા કરી છે, તેમ છતાં તેમણે તેમની ટિપ્પણીઓ માટે કરેલા લેખોની પસંદગી પસંદગીયુક્ત લાગે છે. ભારતમાં જાતિ વ્યવસ્થા પરના પુસ્તકમાં ઓછામાં ઓછા ત્રણ લેખો છે - કે.એમ. દ્વારા "જાતિ વ્યવસ્થા અને ભારતનું ભવિષ્ય". પણિકર, "ધ કાસ્ટ સિસ્ટમ" દ્વારા એમ.એન. રોય, અને તર્કતીર્થ લક્ષ્મણ શાસ્ત્રી જોષી દ્વારા "જ્યોગીરાવ ફૂલે - બળવાખોર અને રેશનાલિસ્ટ". જ્ઞાતિ એ ભારતીય સમાજને સામાજિક સમરસતા પ્રાપ્ત કરવામાં સૌથી મોટી અડચણ છે, અને કે.એમ. પણિકરે અવલોકન કર્યું છે કે, "ભારતમાં હેતુપૂર્ણ, બિનસાંપ્રદાયિક સમાજની રચના, જાતિ પ્રથાના સંપૂર્ણ નાબૂદીના આધારે જ શક્ય છે તે સાબિત કરવા માટે કોઈ દલીલની જરૂર નથી" (p.52). શ્રી પુરીએ પણીકરના જાતિ પરના લેખને ટૂંકમાં "જૂની તારીખ" તરીકે ફગાવી દીધા. હકીકતમાં જાતિ પરનો આ લેખ આજે સૌથી વધુ સુસંગત છે. તે એક અત્યંત શક્તિશાળી શત્રુ છે, જેની ઉપેક્ષા ન કરી શકાય તેટલી શક્તિશાળી છે, જેમ કે પનિકકર કહે છે, "ધર્મને તેના મહિમાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ફિલોસોફી તેના ગુણગાન ગાવા માટે બનાવવામાં આવી છે. વિજ્ઞાન તેને અસ્પૃશ્ય રાખે છે, કારણ કે અંધશ્રદ્ધા એટલી બધી અવૈજ્ઞાનિક છે કે ભૌતિક વિશ્વની સૌથી મૂળભૂત શોધો વિશ્વાસ પર આધારિત માન્યતાઓને અસર કરતી નથી. ભારતીય સમાજના આ પાસા પર પ્રતિબિંબિત ન થાય અને આ પૂર્વવર્તી પ્રણાલીની નિંદા કર્યા વિના અમાનવીય દૃષ્ટિકોણ પૂર્ણ ન થાય તો સામાજિક ફિલસૂફી નામની કિંમત છે. શ્રી બલરાજ પુરી જેવા ઉદારવાદીઓ અને સમાજવાદીઓએ આપણા ભૂતકાળના કદરૂપી અવશેષો પર ચમકવું જોઈએ તે દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે. આજે પણ આપણા સમાજને કેન્સર છે. નોંધ કરો, તાજેતરની યુ.એન. ડર્બન કોન્ફરન્સ

--

Bipin Shroff


http://bipinshroff.blogspot.com/
shroffbipin@gmail.com