Wednesday, September 24, 2025

આપણા હાઉડી! મોદી! અબકીબાર ટ્રમ્પ

આપણા હાઉડી! મોદી! અબકીબાર ટ્રમ્પ–––ની ૫૦ ટકા આયાત ટેરીફ અને H1B Visa per person,per year $ 1,00,000 feesથી ચિત્તભ્રમની સ્થિતમાં આવી ગયા છે. પણ અમેરીકન દૈનીક Washington Post ૨૧મી સપ્ટેમ્બરનો અહીંના અર્થતંત્ર અંગે નીચે મુજબનો રિપોર્ટ છે.
ઘણા અમેરિકનો આ અટકેલા અર્થતંત્રમાં ઘર ખરીદી શકતા નથી, નોકરી મેળવી શકતા નથી અથવા અન્ય શહેરોમાં નોકરી લેવા સ્થળાંતર કરી શકતા નથી.( નોકરી બજાર સ્થિર છે, અને ઘરનું વેચાણ પણ સ્થિર છે. "તે આપણીગુજરાતી કહેવત–  " દિવા સ્વપ્ન જેવી વાત છે.")
કેલિફોર્નિયાના મોન્ટેરી પાર્કમાં એક ઘર પર 'વેચાણ માટે'નું ચિહ્ન જોવા મળે છે. ફેડરલ રિઝર્વે 17 સપ્ટેમ્બરના રોજ આ વર્ષે પહેલી વાર વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો કર્યો હતો, જે રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના શાસન હેઠળ નીતિ નિર્માતાઓને વધતા દબાણનો સામનો કરવો પડી રહ્યો હોવાથી ધીમી નોકરીના લાભ અને રોજગાર માટેના જોખમોને ચિહ્નિત કરે છે.
ઊંચા ઉધાર ખર્ચ, ઘટતી નોકરીઓની તકો અને વધતી જતી આર્થિક અને રાજકીય અનિશ્ચિતતાના મિશ્રણને કારણે ઘણા યુ.એસ. પરિવારો સ્થિર થઈ ગયા છે, ઘણા અમેરિકનો કહે છે કે તેઓ નવા ઘરો ખરીદવા, નવી નોકરીઓ લેવા અથવા નવા શહેરોમાં સ્થળાંતર કરવામાં અસમર્થતા અનુભવે છે.
 ફેડરલ રિઝર્વ દ્વારા ગયા અઠવાડિયે વ્યાજ દરમાં ઘટાડો  એવી અપેક્ષા સાથે કરવામાં આવ્યો છે કે તેથી શેરના ભાવમાં વધારો થશે, પરંતુ તેનાથી રોજિંદા અમેરિકનોની આર્થીક બેહાલી  સુધરવાની શક્યતા નથી. ગ્રાહકોના રોજબરોજના જીવન પર આર્થિક અનિશ્ચિતતા, ટેરિફ, વધતો જતો ફુગાવો+ મંદીની શક્યતાઓ( Stagflation–means combination of slow economic growth & rising prices -High inflation) વચ્ચે અમેરીકન અર્થતંત્ર ગળાડૂબ ફસાઇ ગયેલું છે.તેથી ફેડરલ ફંડ્સ રેટ દરોમાં ક્વાર્ટર-પોઇન્ટ( એક ટકાના ચોથા ભાગ જેટલો) ફેરફાર કરવાથી તે સમસ્યાઓનો ઉકેલ લાવવાનો નથી,"  રૂઢિચુસ્ત થિંક ટેન્ક મેનહટન ઇન્સ્ટિટ્યૂટના સિનિયર ફેલો જેસીકા રીડલે "અર્થતંત્રને પાછળ રાખતા ઘણી મોટા અવરોધો છે જેને પહેલાં ઉકેલ લાવવા તાત્કાલીક પગલાં લેવા જોઇએ તેવો અભિપ્રાય આપ્યો છે.."
માસિક ઘર વેચાણનો દર તાજેતરમાં તળિયે પહોંચી ગયું છે, જે 2000 ના દાયકામાં મહામંદી પછી જોવા મળેલા નીચલા સ્તરે પહોંચી ગયું છે. અમેરિકનોને તેમની નોકરીઓમાંથી કુંપનીઓ છોડી રહી છે. નવી નોકરીઓ મેળવી રહ્યા નથી. આ વર્ષે ભરતીમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે, છેલ્લા ત્રણ મહિનામાં નોકરીદાતાઓએ 88,000 નોકરીઓ ઉમેરી છે, જે ગયા ઉનાળાની ગણતરીના લગભગ એક તૃતીયાંશ કે ત્રીજા ભાગની છે.
    વસ્તી ગણતરીના ડેટા દર્શાવે છે કે અમેરિકનો સામાન્ય રીતે દાયકાઓ કરતાં ઓછા - નવા ઘરો અથવા શહેરોમાં - સ્થળાંતર કરી રહ્યા છે.શ્રમજીવીઓ અને શ્રમનું સ્થળાંતર બંધ થઇ ગયું છે. આર્થીક સ્થગિતતાએ અમેરીકન નાગરીકને જ જીવનના તમામ ક્ષેત્રોમાં  સ્થગિત બનાવી દીધો છે.
   આવી સ્થિતિમાં તાજેતરના સ્નાતકો અને બેરોજગારો અર્થતંત્રમાં તકોનો અભાવને કારણે તેમના માટે આ અર્થતંત્રમાં પગપેસારો કરવાનું મુશ્કેલ બનાવી રહ્યું છે. "નોકરી-બદલી એ અર્થતંત્રના સ્વાસ્થ્ય માટે મૂળભૂત રીતે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે," ઇન્ડીડ હાયરિંગ લેબના અર્થશાસ્ત્રી એલિસન શ્રીવાસ્તવે જણાવ્યું. "તમારે ખરેખર મંથનની જરૂર છે: કામદારો માટે વધુ સારું વેતન મેળવવા અને શ્રમને જ્યાં જવાની જરૂર છે ત્યાં ખસેડવાનો આ શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. અત્યારે આપણે એક સ્થિર જગ્યાએ છીએ જ્યાં લોકો તેમની કારકિર્દીમાં પ્રગતિ કરી શકતા નથી."
દક્ષિણ કેરોલિનામાં રહેતી 23 વર્ષીય જેસિન્ડા સ્નાઇડર લગભગ દરેક રીતે અટવાયેલી અનુભવે છે: પર્યાવરણીય વિજ્ઞાનમાં ડિગ્રી મેળવ્યાના લગભગ એક વર્ષ પછી પણ, તે હજુ પણ નોકરી શોધી રહી છે અને તેની માતા સાથે રહે છે. તેણીએ કહ્યું કે, કામની ઓછી તકો અને ઊંચા રહેઠાણ ખર્ચના કારણે તેણી વધુને વધુ બંધાયેલી અનુભવી રહી છે. સ્નાઇડર પાસે કાર નથી અને તે સ્થળાંતર કરી શકતી નથી, જેના કારણે તેણી પાસે મર્યાદિત નોકરીની સંભાવનાઓ છે. "હાલમાં નોકરી મેળવવી ખૂબ મુશ્કેલ છે. રહેવા માટે જગ્યા શોધવી તો તેનાથી પણમુશ્કેલ છે," તેણીએ કહ્યું. " નજીકના ભવિષ્યમાં આર્થીક સ્થિરતા મેળવવાનો કોઈ રસ્તો દેખાતો નથી."
    વોશિંગ્ટન પોસ્ટ ઇપ્સોસના એક નવા મતદાનમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે નોકરી શોધવાનો આ સારો સમય છે તેના કરતાં લગભગ બમણા અમેરિકનો - 63 ટકા - કહે છે કે નોકરી શોધવાનો આ સૌથી  ખરાબ સમય છે. આ મહિને ન્યૂ યોર્ક ફેડ દ્વારા કરવામાં આવેલા અન્ય એક સર્વેમાં જાણવા મળ્યું છે કે નવી નોકરી શોધવાની તેમની ક્ષમતામાં અમેરિકનોનો વિશ્વાસ રેકોર્ડ નીચા સ્તરે છે.

પશ્ચીમી અર્થતંત્રમાં,  જો કે નોકરી બદલનારા લોકોએ ઐતિહાસિક રીતે તે જ પદ પર લાંબા સમય સુધી  રહેતા લોકો કરતા વધુ વેતન વધારો મેળવ્યો છે, પરંતુ તાજેતરમાં તે ગતિશીલતા બદલાઈ ગઈ છે: છેલ્લા સાત મહિનામાંથી છ મહિનામાં નોકરી બદલનારાઓ કરતા નોકરી ન બદલનારાઓએ વધુ પગાર વધારો મેળવ્યો છે, એમ એટલાન્ટા ફેડના લેબર ડિપાર્ટમેન્ટના ડેટાના વિશ્લેષણ દર્શાવે છે. "જો તમારી પાસે હવે જેવી પણ નોકરી છે, તો તમે કદાચ ઠીક છો," પેસિફિક રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, એક ફ્રી-માર્કેટ થિંક ટેન્કના અર્થશાસ્ત્રી વેન વાઇનગાર્ડને કહ્યું. "બહારના લોકો સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે." ચાર્લ્સ, જે 64 વર્ષનો છે અને મેરીલેન્ડમાં રહે છે, તેણે લગભગ એક વર્ષ પહેલા ઇન્ફર્મેશન ટેકનોલોજીમાં ફેડરલ કોન્ટ્રાક્ટિંગ નોકરી ગુમાવી દીધી હતી. ત્યારથી, તેણે 150 થી વધુ પદો માટે સફળતા વિના અરજી કરી છે અને તાજેતરમાં કરિયાણાની દુકાનમાં પાર્ટ-ટાઇમ કામ કરવાનું શરૂ કર્યું છે.
"હું વધુ આવક અને વધુ ઉત્તેજક કામ કરવા માટે ટેવાયેલો છું," ચાર્લ્સે કહ્યું, જેમણે આ શરતે વાત કરી હતી કે તેની રોજગારની સંભાવનાઓ જોખમમાં મુકાય તે ડરથી તેને ફક્ત તેના પ્રથમ નામથી ઓળખવામાં આવે. "હું ખાલી બેઠો નથી પણ હું જે દિશામાં જવા માંગુ છું તે દિશામાં આગળ વધી રહ્યો નથી. તે પાણીને કચડી નાખવા જેવું લાગે છે." ચાર્લ્સ અને તેની પત્નીની એક પુત્રી કોલેજમાં છે અને તેઓ ઝડપથી તેમની બચતમાંથી કામ કરી રહ્યા છે. પરંતુ, તે કહે છે, એક સારી વાત છે: તેમણે 2018 માં ભાવ અને મોર્ટગેજ દરોમાં વધારો થાય તે પહેલાં તેમનું ઘર ખરીદ્યું હતું. "અમે 3 ટકા વ્યાજ દરે એક સુંદર ઘરમાં અટવાઈ ગયા છીએ," તેમણે કહ્યું. "હું એક હકીકત માટે જાણું છું કે અમે હવે આ ઘર પરવડી શકીશું નહીં."

પોષણક્ષમ રહેઠાણ અને ઉપલબ્ધ નોકરીઓનો અભાવ બંને  વ્યાપક આર્થિક અસ્થિરતામાં ફાળો આપી રહ્યો છે. વસ્તી ગણતરીના ડેટા દર્શાવે છે કે 2006 અને 2023 વચ્ચે સ્થળાંતર કરનારા અમેરિકનોનો હિસ્સો સતત ઘટી રહ્યો છે, જે છેલ્લા વર્ષ માટે ડેટા ઉપલબ્ધ છે. અર્થશાસ્ત્રીઓ કહે છે કે ત્યારથી આ વલણ કદાચ વધુ તીવ્ર બન્યું છે, કારણ કે શ્રમ બજારમાં તકો સુકાઈ ગઈ છે.
"માત્ર આઠ મહિનામાં, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે આધુનિક અમેરિકન ઇતિહાસમાં સૌથી આક્રમક વિકાસ-પ્રોત્સાહક આર્થિક નીતિ એજન્ડા લાગુ કર્યો છે," પ્રવક્તા કુશ દેસાઈએ તાજેતરના કર કાપ, નિયમન અને વેપાર સોદાઓનો ઉલ્લેખ કરતા જણાવ્યું હતું. "અમેરિકનો ખાતરી કરી શકે છે કે શ્રેષ્ઠ હજુ આવવાનું બાકી છે." પરંતુ ઘણા લોકો કહે છે કે તેઓ સાવધ રહે છે. તેઓ ચિંતા કરે છે કે ટેરિફ અને ઇમિગ્રેશન કડક પગલાં ફુગાવાને ફરીથી ભડકાવી શકે છે અને વધુ આર્થિક અનિશ્ચિતતા તરફ દોરી શકે છે.

કાઉન્સિલ બ્લફ્સ, આયોવામાં, મેલિસા બ્રેચરે આ વર્ષે જીવનના વિવિધ નિર્ણયો મુલતવી રાખ્યા છે: તેણીને નોકરી જોઈએ છે, પરંતુ તેણે નોકરી શોધવાનું છોડી દીધું છે. અને તેણીને નવું રેફ્રિજરેટર જોઈએ છે, પરંતુ તે પણ થોભાવવામાં આવ્યું છે."હું એવી કોઈ પણ વસ્તુ પર બિલકુલ પૈસા ખર્ચવા માંગતી નથી જે હાલમાં જરૂરી નથી," 54 વર્ષીય બ્રેચરે કહ્યું,  કે 20 વર્ષ દૂર રહ્યા પછી, તેમના પુત્રને ઉછેર્યા પછીરોજગાર–બજારમાં ફરીથી પ્રવેશ કરવો લગભગ અશક્ય બની ગયું છે. "અમે એક દંપતી તરીકે ખૂબ સારું કરી રહ્યા છીએ - મારા પતિ સારા પૈસા કમાય છે - પણ જો તે નોકરી ગુમાવે તો શું? કોઈ નોકરી પર રાખતું નથી. અમને સ્થળાંતર કરવાનું પોસાય તેમ નથી. એવું લાગે છે કે અમે ફક્ત રાહ જોઈ રહ્યા છીએ, જોવા માટે કે પરિસ્થિતિ શું થાય છે."
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

--